Saturday, January 31, 2009

G T I ( government technological institute) Collage Sianginn Hakha Ah An Thawk

Lai Khalpa
Jan. 26, 2009
Hakha,
 
Hakha GTI diploma sianginn cu December 15 khan an open cang nain Hakha khuchung in km (3) hlatnak hmun ah an sak caah sianghngakchia cheukhat a ke ( on foot) in a rak kaimi pawl cu ahcun an har ngaingai.
  
"Mah pine(state) chung i collage kai mi caah cun tlamtlin ngai dawh in kan ruah ko nain a hmun bel a hla tuk i bike a ngei ve lomi kan caah cun a fawi lo" tiah Hakha khuachung in a kaimi pakhat nih a chim.
Hi kong he pehtlai in  GTI sianginn rian ngeitu 
pakhat nih "Kan lu bik asimi let-tthoh Kat-tthih-kah, U Phu Tin nih February thla thok in Ferry Car ( cu-puh ) kan  damhpiak hna lai a ti ko i zeidik a lawh te lai. Cu lo ah cun a lam a hla deuh caah sianghngakchia bike a ngei lo caah  a kal kir a  fawi hrim lo" tiah a chim.
  
 
Major thim ding pa 5 an ngei i cu hna cu, Civil, Electronic Power, Electronic Communication,  Mechanical Power, le Computer Numerical Control hna an si. 
 
An sianginn rian ngeitu pakhat nih " atu lawlawse cu diploma lawng asi rih lai i kum (2) program a si, a hnu ahcun B.Tech le, B.E zong kan pek khawh colh ko hna lai" tiah a chim. 
 
Hakha GTI cu tukum hi an kai thok a si i, siangngakchia 37 an um. A kaimi hna cu Hakha, Thantlang, Falam,  Mindat, Tedim le Tonzang in an si.  saya te le zung riantuan cu a min in cun 45 hrawng an si nain a tu i a tuan taktak mi cu 22 lawng an si.


Tang  10 awngmi mark 320 cung ahmu mi poh kai khawh asi i school fee cu ks. 3000/- in an laak. 

Hi sianginn building  an sak nak hmun hi Pastor Hoi Cung Tum inn hmun a rak i cucu cozah nih by forces hmang hin a inn hmun cu an ting(chuh) i an rakmi asi. (Ref: Salai Lairamthang, Laiforum, Feb 1, 2009)
 

Monday, January 26, 2009

VOCR Issue 5, January 4th Week 2009

Voice of Chin Refugee Newsletter mah ka ah hin download khawh a si. Mah ka ah hin hmet

Sunday, January 18, 2009

Obama le US Presidential Inauguration Day

Ni thum hnu ah US ramhun a tuan dingmi, Barack Obama nih Feb. 20 ni thawk in Pu Bush cu a rian a chan cang lai. US ramhun hlun, Abraham Lincoln nih ramhun a rak tuan lai ah a tuah bantuk in Obama zong nih Philidelphia khua in tlanglawng a cit i, Washington D.C ah a rak phan. Baltimore khua a phak ah minung thong 50 reng nih an rak hngah i biachimnak a ngei. Mah hnu ah Washington khuapi ah a lut.
Beltimore khua i Obama bia a chim lio

Tuchun ah Abraham Lincoln philhlonak lungphun an tuahnak ah hlasakthiam pawl nih zaisawmrel an tuah i, mah ka ah cun an chungkhar in an ra i, bia a chim. Minung million a cheu tluk an chuak. Washington D.C khuachungah khual le lai a phan dingmi hi minung million pahnih tluk an si lai tiah an zumh. Vawleicung khuazakip in ramhun pawl, vuancichuk pawl le ramdang vuanci pawl pin ah ram aiawh in palai tampi an phan lai ti a si.

Obama Inauguration ah caah US phaisa in miliion 150 renglo a dih lai ti a si. , George W. Bush chan (2005 ) i inauguration lio ah  $42.3 million a dih. Bill Clinton chan lio (1999) ah  $33 million an rak dih ti a si. Pu Bush nih Washington D.C khua chungah Emergency a chuah i, mipi hunhimnak caah million 15 a dih lai ti a si. Obama cu mizeimaw nih an thah sual lai ti phan ah secret service pawl nih special in ramhun a cuh thawk khan an congh cang. Tutan Obama Inauguration ah hin minung million 2 in million 3 an chual lai tiah an zumh.

Abraham Lincoln nih sal zuatnak phung a hrawh i, tuanbia a tial. Dr. Martin Luther King nih a luancia mi kum 50 tluk i a rak chim lengmang mi a chunmang ( I have a dream ) cu atu hi a tling cuahmah cang. Bawi le sal cabuai pakhat ah rawl an i hrawm lai timi cu atu hi a si. Pathian nih minung hi a tluk cio in a kan ser. Obama nih a chimmi ah,  "US ah hin a si kho lomi a um lo e" a ti. US ramhun a thim lio i, telnak bia a chim lio ah siseh, nizan i, Lincoln Memorial i bia a chim lio zongah siseh, a nolh than.

Obama nih US tuanbia lawng si loin vawlei tuanbia tial a timtu a si. Miphun tleidanak vanpang, minak le mirang thleidannak vanpang, mirun le misifak thleidannak vanpang a chimtu ding a si. Minak ca lawng ah a si lo, Asian ca zongah a si, Latinos ca zongah a si, ngaktah ca zongah a si, nuhmei, pahmei ca zongah a si, mi sifak ca zongah a si, Chin miphun ca zongah a si, vawleicung mi vialte ca zongah ah a si. "US ah a si kho  lomi a um lo" timi bia nih mi lungthin a hninh hringhren. Febuary 20 ni zinglei suimlam 8 in CNN nih Live in Obama Inauguration lio kha an piah lai i, a zuanmi poah nih rak zoh cio te u, kan pum in kan i tel khawh lo hmanh ah a lang in US tuabia tial caan ah tel khawh i zuam cio hna usih.(Ref: Lairamthang, Laiforum, January 19, 2009)


VOCR Newsletter Jan 3rd week 2009

(http://www.slingfile.com/file/23613-37519703a8.html) VOCR Zarhtinchuak News letter, January zarh thumnak mah hi ka ah hin zoh khawh a si. (Mah hi ka hin hmet)

Friday, January 16, 2009

Kawlralkap nih Khrihfa Biaknak an Khen Kham Peng rih

Kawl ralkap uknak tang ah Khrihfa bu hna cu an tuar peng rih ko. Yangon ah a um mi Khrihfa biakinn pahnih cu a hramhram in ram a um mi Kawl ralkap riantuantu hna nih an khar piak hna ti a si. 

December thla 2008 chung lawng ah Rangon, Dagon Myotit ah  aum mi khrihfa buhna a si mi Dagon Joshua Church, Evangelical Baptist Church le Karen Baptist Church hna cu ralkap uktu bawi hna nih pumh an senh ti hna lo, biakinn kutka an khar piak hna ti a si.

December 22, 2008 zan ah khan Dagon Joshua Khrihfabu pastor pa cu zan ah an luh hnawh i bia an hal. Cun an biakinn ah khawmhnak tuah ti lo ding in nawl an pek ta ti a si. Cu hlei ah Nargis thlichia hranlio ah mi harsa bawmhnak caah timi phaisa cu biakinn hmunhma cawknak ding caah le biak inn saknak ding caah na hman, cun Buddhists hna Khrihfa luhter ding caah na lem sawi hna tiah sual an phawt chap bei ti a si. 

December 29, 2008 ni ah khan EBC biak inn cu YaYaKah pawl nih an khar piak hna ti a si rih. Zanlei suimilam 6pm hrawng ah YaYaKah le a dang tampi an ra i an khar ti a si. Biakinn ah pumhkhawhnak ding caah theihpinak catlap ralkap sin in raklak mi zong an zoh ter ko hna nain, an khar chih ko ti a si. A ruang zeizei chim lo in cu tin cun an khar ti a si.

Rangoon khua hmun dang dang ah a um mi inn ah tuah mi Khrihfa bu fa tete a dang dang hna zong an khar piak len hna tiah theih a si. (Ref: Chinland Guardian, 14 January, 2009, Van Biak Thang)

A thluak a leng ah a chuak mi hngakchia

Man Sien Cin le Hau Khan Khai hna i an fa te a si. Jully thla, 2008 ahg ah khan a chuak. A thluak hi a vawrhlei luzik lei ah khin ahlei in a chuak i nem duk in  aum ti a si.

An nih nupa hi 2007 lio te in UNHCR nih Ralzam sinak theihpi cangmi an si. 
An pa hnih in kum 20 reng lo ve ve lawng an si i an kum hngakchia ngai rih hna.

Hngakchia te anu hi Tonzang Khuapeng, Sielthawzang khua mi a si.

A tu lio ah hin sithlawpnakding caah phaisa a bawm kho tu an um lo caah anu hi a lungre a thei ngai. Operation tuah lo ah cun kumkhat pin a nung lai lo ti a si. A nun khawh cem ah kumkhat lawng a si lai tiah doctor nih a chim ti a si. A tu hi hngakchia cu thla 7 a si cang i a tak a lin leklek ko ti a si.

An hngakchia thlawpnak caah hin UNHCR nih phaisa bawmhmi in a zat lo ti a si. Hngakchia te i a pa hi mi damlo ngai a si ve i rian zong tthathi a ngei lo mi a si.  (Ref: MIzzima News)

An nupa in chawnh a duh mi le bawmh a duh mi hna nih phone: Man Sien Cin (ph: 016-9729610)

New York khua chung Hudson Tiva ah vanglawngpi ( Airbus)

January 15,2009 zanlei sangah khan US Airway number 1549 New York's LaGuardia airport in Charlotte, North Carolina lei a kal lio ah vate buchawih ka he a tawng i engine a hman lo ruang ah , fak ngai in hliamkhuainak a tawngding an si na tein, vanlawng mawngtu (pilot) Fred Berretta nih New York khua a ummi Hudson tiva ah vanlawngpi cu a tum ter. Mah vanlawng a engine hi ruahpak lo in a chiami a si i, vanlawng mawngtu nih hmunhma tumnak a hmuh lo caah ticung ah a tumpi mi hna a si. Mah vanlawng a mawngtu pa hi mi zapi nih an thang that ngaingai. A ruang cu accident tawn lio ah mah tluk in ruahnak kau pi a neih khawhmi hi a si. Khua chung a zuang lio ah vanlawngpi engine cu a chiat a si i, khuachung bak ah tla i, vanlawng chung a ummi passenger 155 le a chung riantuantu hna thih piin ah khuachung a tlaknak hmun i fakngai in i hlian khuainak vialte a tawngding a si caah mah ticung ah a tlakpi nak hna hi a si. Cun, mah vanlawngtu pa nih mah vanlawngpi engine a van chiah hin heh tiah passenger pawl kha a auh khenh hna i a auh khuanh piin hna ah ticung an um lio ah hin, vanlawng pi chung khan mi zapi an chuak dih cang maw tiah a zoh dih hnu lawng ah a mah hi a hnu cem ah a rak chuak. Cu caah cun, mi zapi nih mah pa hi an thang that piin ah zohchunh awk a tlakmi pilot tha pakhat a si tiah an chim. Hi pa hi US. Airforce F-4 fighter jets 1970 kum khan a mawngh hnu ah 1980 khan US Airways vanlawng mawngtu ah a cang. (Ref: CNN News)

Tuesday, January 13, 2009

SINGAPORE MINUNG PAHNIH KAWLRAM KONG HE PEHTLAI IN AN TLEIH HNA

Singapore ram,rian ttuan nak lei zung (MOM)hmai ah singapore rammi pahnih hna cu kawlram kong he pehtlai in an duh lo nak an au pi i nazi cheu hrawng an au hnu ah Police pawl nih an tleih hna.An pahnih tein T-shirt a sen mi an i hruk i kawlram kong ah a cawlcang mi hna cung i namneh nak hi ma cang uh tiah ai tial mi (signboard)i put in an duh lo nak an langh ter.Singapor cozah nih kawlram kong ah a cawlcang mi hna hi a bik in a namneh hna caah hi Singapor rammi minung pahnih hna nih hin anmah(kawlram kong ah a cawlcang mi hna) can ah an duh lo nak an langh ter hi a si tiah biaceih tu Mr. Chat nih RFA ah a chim.

Kawl ralkap cozah nih namneh in le ning cang loin mipi an uk nak cung ah Singapore ram a phan mi kawl mi hna nih an duh lonak langter in an au nak cungah singapore cozah a lung a tlin lo nak,a cozah an i peh tleih nak a that ruang ah kawl cozah duh ning in singapore cozah nih kawlram kong ah a cawlcang mi hna a work permit a piak duh ti hna lo caah singapore ram ah kum tam pi rian a tuan cang mi hna ram chung in dah an chuah cawlh lo ahcun an caah lam dang a um ti lo.Kawlram lei zong ah vakir hna sehlaw kawl cozah nih tleih i thong a thlak hna ding a fing ko.Cucaah singapore cozah nih Human right zulh nak hnga kawlram ah kuat than ding mi hna can ai ah hi hna pahnih nih an duh lo nak langhter in an au nak a si ti ah Mr.Chat nih a chim. (Ref: RFA)

Sunday, January 11, 2009

Voice of Refugee Newsletter January 2nd Week

(http://boxstr.com/files/4613533_prrux/VOCR_Jan2ndWeek_09.pdf ) Mah hi ka ah hin VOCR Newsletter mirang ca in rel khawh a si.

Saturday, January 10, 2009

Kalay Myo pawng ah vanlawng a tla

Kawlram Kalay Myoh peng Singialzaang khua le Zitacu khua karlak ah Vanlawng khualtlawng phur mi a tla an ti. Minung 70 hrawng cu thih dawh an ti a pawng kam um mi nih an ruah. Pawngkam um khua pawl tuzing khah zoh ah an i thawh nain Kawl ralkap nih an siah hna lo. A tla mi vanlawng cu Ralkap nih an kulh i hohmat an kal kho lo. (Ref: Laiforum January 8, 2009)

Somali rili cung mifir pa nga hna an covo cio he an thi

Aden Rili fonghlei(Gulf of Aden) timi hmun ah Somali miphun a si mi rili cung mifir hna minung 5 cu an covo dollor ting sawmthum cio he rili ah an pil i an thi. An nih pawl hi oil-laden Sirus Star an timi Saudi mirum hna nih meihang an phawrhnak tilawng a ngan ngai mi pakhat cu rili cung ah an rak kham i, phaisa an hal hna.

Mah cu tilawng cu thlahnih chung an hren i January 10, 2009 ni ah phaisa an hmuh khawh hnu in mah cu tilawngpi cu an thlah than ti a si. Sirus Tilawng chung ummi riantuan tu hna le a dang mi pawl hna a nunnak him te in an thlah than dih hna.

Mah tiin, tilawng phaisa a hal mi hna minung 8 hna hi tilawng cung in phaisa an covo cio an i lak hnu ah tilawng cu an kal tak. Boat a fa mite pakhat in rilikam an hung fuh than lio ah tilet he an i tong celngel i cu ticun, minung 5 hna cu an covo phaisa he ti ah an pil i an thi dih ti a si. Minung 3 belte cu ti an i lio i cu ti cun rili kam ah an chuak kho hna ti a si.

US nevi nih hman an thlak mi ah cun paracute pakhat nih mifir hna caah thil a thlak piak mi hna hmuh khawh a si ti a si.

Rili cung mifir hna nih hin Sirius Star timi tilawng cu November ni 15 ni khan lam an kham i, rili kam in meng 100 reng lo aa hlatnak ah an hren. Mah tilawng cung ah meihang $100 milion man hrawng a um i minung 25 an i tel ti a si.

US nevi nih thong an thanh ning ah cun nikum chung ah tilawng 100 reng lo cu Somali rili cung mifir hna nih lam an kham hna i phaisa an hal hna ti a si. Somali ram hi 1991 kum te in khan cozah tthathi in an ngei ti lo caah an ram hi an har sa hring hran. An ram chung milu cheu hnih cheukhat cu ramdang bawmhnak phaisa lawng an ei kho ti a si. Rilicung mifir an tam tuk hring hran i a tu lio ah hin tilawng an hren cuah mah mi dozen khat(12) hrawng an um i minung 300 hrawng an i tel chih ti a si. (Ref: Guardian Uk)

Monday, January 5, 2009

Kawl cozah nih American professor pa le a nu pi an kir ter hna

American ram Califonia i a um mi Berkeley University ah professor atuan cuah mahmi Eric Stover le a nupi Pamela Blotner hna cu kawlram tlawng ding in1.1.2009 zanlei ah Thai Airline in Yangon airport ah an rak phan i kawl cozah nih Yangon Airport in a kir ter than hna.

<---Berkely University hmanthlak


RFA thawngthanh bu nih a thanh ning ahcun Berkeley's Institute of International Studies i human rights kong ah Director a si mi Eric Stover cu luhnak nawl an pek ko nain a mah a nu pi Ms.Palema Blotner tucu luh nak nawl pe duh loin a pawng ah an dir ter tiah a thanh.Minute 15 hrawng an dir hnu ah Thai Airways lei in lutlai pakhat le Burmese Imigration lei lei in lutlaipakhat an ra i Stover i anu pi Blotner min cu kan cazin ah a um lo an ti i ai citmi vanlawng (Thai Airway)lila in an kir than.Cupin ah kawlram mi hlathlai tu lei nih an pahnih in hman zong an thlak chih hna.

Stover hi 2007 lio i Yangon U.S Embassy i Burmese American Art Exchange rak tuah ding ah Ametican ram in minung 12 le Kawlram in minung 24 an rak kham mi hna ah khan a rak i tel ve mi a si. (Ref: RFA-Burmese)

Sunday, January 4, 2009

VOCR Newsletter(Mirangca in)

VOCR Newsletter A Chuak!!!. (http://boxstr.com/files/4558283_w9ejm/VOCR_Jan1stweek_09.pdf )mah ka ah hin relkhawh a si lai. Mirang ca in a si.

Thursday, January 1, 2009

Malaysia ah Chin-Ralzam tampi an telih hna

Kum 2008 a dih ni December 31 ni zing lei suimilam 3:00am hrawng ah Malaysia ram Kallang timi hmun ah Rela operasi a lut i Chin miphun a si mi Tedimmi le Falam mi a tambik an umnak hmun ah a si i, minung 80 hrawng cu an tleih hna ti a si. Minung an tleih mi hna hi an za te zeizat set ti theih thlu a si rih lo. Thonginn dang dang cio ah an kal pi hna ti a si. UNHCR catlap le card aa tleih mi tu cu an tlai hna lo ti a si.

Mi cheunih an zumhnak ah Khrismas tuah caan ah minung luhcuah a tam caah le thawngpang a um caah pawng kam nih an report hna caah mah tihin operasi an luh hi a si ti a si. (Meifar)


Wa ralkap le Kawl ralkap hnatlaknak an hmu kho lo

Ralkap he kah ngawlnak a tuah cang mi Wah ralkap hna le Kawl ralkap hna cu December thla, 2008 chung ah ni 4 chung itonnak le biaruahnak an ngei. Kawl ralkap nichuah chaklei Major General(Bu chok) Aung Than thut cu Wa ralkap pawl tawn ding ah a va kal tu a si. A nih hi Lashio ah a um mi ralbawi a si.

Wa ralkap(UWSA) pawl cu Pansai khua, Shan ram ah a va tawn mi hna a si. Wa ralkap hi 2010 ah Kawl ralkap nih tuah ding mi election ah i tel ve ding tiah kah ngawlnak a tuah mi an si. Nain, mah hi tin an i tawnnak ah hin Wah ram cu mah tein i uknak pek ding kawng tiah rak chim cia mi kawng ah khan an lung a tlin lo ti asi. Kawl ralkap nih Wah ram cu then hnih ah then i, thlanglei Wah ram cu Kawl kuttang ah chiah peng an duh. Thlanglei Wah ram cu Thailand ram he aa tlai i chawletnak caah hmun tha ngai mi a si. Chaklei Wah ram cu Tuluk ram he aa tlaihnak Pansai peng hrawng cu a si.

Wa ralkap nih hin hriam tlaih mi cu thlah lo in, 2010 thimnak tu ah i tel ding tu hi cu an i ruah mia si ti a si. (Ref: RFA-Burmese)

Isreal le Hamas: Gaza raldohnak

Isreal le Palestine hna cu December 27, 2008 ni thawk in khan an i kap cuah mah. An i kahnak hmun hi Gaza timi hmun ah a si. Jerusalem in nitlak thlanglei rili kam ah a um mi khua pakhat ah a si. Hamas timi cu Muslim ralkap an si i, Palestine ramthar ser ding ah aa tim cuah mah i Isreal he aa rem kho thai bal lo mi an si.

An nih ram pahnih hi kahngawlnak an tuah thulh an i kah than thulh ti inn an si peng. A hnu bik kah ngawlnak an tuah hi a luan ciami thla 6 ah khan a si i, December thla ah hin kahngawlnak an tuah mi thl 6 a donghnak a si. Kahngawlnak an tuah mi a caan a dih khawh in zarhkhat hrawng a rauh ah Palestine lei nih rocket in Israel ram lei ah an kah. Mah hi kawng ah hin Israel nih Paslestine cu ralrinnak vui tampi an pek hna. Rocket 50 hrawng Israel khua te le khua pi hna ah Palestine nih an thlahhna. Mah cu ruang ah cun Israel nih hi aa sum kho ti lo i, biatak tein ral tuk in a tuk than hna. Nihin(January 2) tiang an tuk peng rih.

Mah ti hin zarh khat chung deng mang an i kahnak ah hin Palestine minung 400 reng lo cu an thi cang i, minung 1700 cu hma an pu hna ti a si. Cu tin a thi mi hna lak ah cun ralkap a si lo mi mi sawh sawh 60 hrawng an i tal i, hngakchia 34 an i tel ti a si.

Kum thar ni ah khan Israel nih bomb 2,000 pound thazang a um mi pakhat cu Hamas hruaitu minung 5 lak ah pakhat a si mi a umnak hmun ah an thlak hnawh caah a mah he a dang Hamas minung 18 an thi ti a si. (Ref: Yahoo News)