Saturday, December 27, 2008

Norway um Laimi nih X'mas lawm tein an dawn ve

December 26, 2008

Chan Chan
Meifar Reporter, Norway


Tukum 2008 Bawi Jesuh chuah lawmhnak X'mas ni sunglawi cu Norway um Laimi nih sunglawi ngai in an hman ve. Norway ram chung i a ummi Laimi, buaktlak in minung 900 hrawng hi hmun dangdang cio in an um hna i, X'mas hi mah le umnak khua cio ah hin hmun tampi in hman cio a si. Cu hna lak ah cun Laimi tam deuh an umnak Norway ram thlanglei Rogerland ah hin X'mas a hmangmi hi an tam deuh khun. Sinain, Chaklei le ramchung a dangdang zawng ah sunglawi ngai in hman cio a si. Rogerland lei in, Egersung Khua um Zion Tipil Khrihfabu, Stavanger Chin Church, le Sandnes i Imannuel Tipil Khirhfabu hna nih nuam tein khamhtu bawi chuahni cu an hman. Cun, Norway ram khuahlipi bik Oslo lei a ummi Norway Chin Mission Church ( NCMC) zawng nih hin nuam ngai in kan hman ve. A dang kiang kap in a ummi Laimi dangdang zawng nih nuam ngai in mah le umnak cio ah rak hman cio a si.

Kawlralkap nih Thailand ram ah sapai (spy) an thlahhna

Kawl ram ralbawi General Maung Oo i tawl relnak in, palek bawi Than Tun nih a hruai mi hna mi hlathlai (sapai (spy) minung 20 hna cu Myawaddy in Mesawk ah December 19 ni ah khan an rak phan ti a si. Cu hna nih an i timh cem mi cu ram chung in a thlitein Ralkap a domi phu hna nih tuah mi tintan phun phun a rak kai mi hna kawng lawm le cawlcangh ning ngia thlai ding le hlathlai ding caah a ra mi an si ti a si. Cu hna i an min hna cu hmanthlak ah khan zoh khawh asi. Ram chung ah politik cawlcanghnak underground in a tuah mi hna an cawlcangh ning ngiat thlai ding ah an i timh bik mi cu a si.

An mah lak ah hin nu an tam ngai ti a si. Than Tun timi palek bawipa hi ralkap bawi thing a si i, Bo Mya fapa a lem kho tu a si ti a si. Hi hna phu hi DKBA nih an bawmh hna i cu ti cun Thailand ramri an hung tan khawh hi a si. Mah cu hna cu

  1. Medaw khlinik ah minung (5)
  2. Fektori hna ah minung (3)
  3. Mesok khuachung ah minung (7)
  4. Myawaddy khuachung ah emergency operation caah minung (5) rizap in an chiah hna ti a si.
Mah hi minung 20 hna lak ah hin Karen holh a thiam mi le Mon holh tha te in a thiam mi hna tamngai an i tel ti a si i tih an nung ngai ti a si. Cu hlei ah nungak te te an telh chih hna i politk cawlcanghnak a tuah cuah mah mi hna i zumh sual ding in an um ti a si.

Khin Nyunt chan a dih khawh in Kawl ram ah Thaukhlan yi taktak an um ti lo caah hlan MI he aa pehtlaih tawn mi hna zawng an um ti lo i, palek SB, le CID cun BSI timi palek thaukhlan yi hna nih hin mah tiin heh tiah hlathlainak ah hin an cawlcangh mi hi a si. Mah hi hna nih hin a bik in DKBA hi an hman ngai hna ti a si.

Tu kum chung lawng ah Karen miphun hruaitu pakhat a si mi Phado Mhanshar cu a ho si theih lo mi kut in ruah lo piin an thah. Cu hlei ah Underground in politik cawlcanghnak a tuah mi Ko Ye cu an tleih khawh. Mah hi hna ruang ah hin Thailand ram le Kawlram he aa neihnak ah a um mi ramkhelrian a tuan cuah mah mi hruaitu hna nih i ralrin deuh awk ngai a si ti hi ralrin awk a um. ( Ref: Sone Saeyar Blog )

Thursday, December 25, 2008

Malaysia UNHCR zung hmai ah Lai ralzam pakhat a tthi

Kuala Lumpur, Malaysia
December 26, 2008


December ni 22, 2008 ah UNHCR, Malaysia zung hmai ah Matupi peng Ngale khuami Ye Thew cu a nunnak a liam. Kawlram ralkap kuttang ah sersatnak a tawn caah Malaysia ah a rak zam i ralzam a hung sawk. Malaysia ah 1998 kum tein a rak phan cang mi a si. UNHCR zung nih ralzam tiah an cohlang cia mi a si. US ram ah kal ding ah immigration interview a phi cang mi a si. 2008 kum lai hrawng ah khan US Department of Home Land Security interview a phi i a awng lo.

A nih hin Malaysia ram chung thong vui 4 a tla bal cang. UNHCR nih register an tuah hlan ah vui hnih a tla i UNHCR nih register an tuah khawh in vuihnih atla than. A thongtlaknak ah hin dam lo in a um beh. A thih hlan ah a hawi le sin ah a chim tawn mi cu "Thong inn chung ah mi he kan i vel i, Kawl mi pawl nih an ka doih(camnh), hnam in an ka tuah i ka zan mang ah hna hnawhnak an ka pek peng" tiah a chim tawn. Malaysia ah thong atlak lek lek tawn, cun a dam setsai lo caah rian ttha thi a ngei kho tawn lo, cu hlei ah reject a tong bal hawi i lung thadernak "depression" tam ngai a nei ti hi a lang. ACR zung ah hin a va kal tawn i, a lung rawhnak le a lungretheihnak a va chim tawn tiah ACR zung upa hna sin in kan theih.

A thihlai zarh ah hin zarhkhat chung rawl ei lo in a um. A mah nih cun rawl ka ulh a ti an ti. Malaysia ram Kalang timi hmun ah aum i, cu ka hmun ah cun mithalo nih a UN card an chuh piak. A dam lonak a zual ngai caah sizung ah an kal pi. UNHCR card aa tlaih mi aum lo caah Kalang sizung nih an rak co hlang kho lo. Mah caah cun, UNHCR zung ah card rak hlam than ding ah a ra. December 22, 2008 ni ah khan suimilam 3pm hrawng ah zung ah ahung phan. A rat atlai pah cang caah, officer te tawn duh ah minute 10 hrawng an hngah ter. Cu ti cun officer te nih an tawn khawh deuh hlan ah ruah lo piin a nunnak a dih cu a si.

Zung hmai ah a um mi hna le security hna nih a mit hmuh ning in an chimnak ah, zung a rak phan i minute 10 hrawng a um hnu ah aa teng an ti. Mah khawh cun, zung kutka hmai ah an thawn i cu ka ah cun a nunnak a dih. A pum cu Kuala Lumpur sizung ah tlik pi cawlh asi i, sizung a phanh hnu ah a thi ti cu fehter a si. (Meifar Reporter)

Sunday, December 21, 2008

2009 Fur tiang Yangon Electric

Kum 2009 fur tiang cu Rangoon khuachung ah nikhat ah electric mei suimilam 6 lawng pek a si lai i, cu hmanh ah cun rotating system an hman lai ti a si. Zarh khat ah nithum chung cu nikhat ah suimilam 18 pek a si lai i, ni hnih chung cu suimilam 6 lawng pek a si lai. Cun atnag mi ni hnih cu mei rat bak lo. A chang chang in mei pek a si lai ti a si. Rangoon khuachung ah hmun Group A, B, C tiah hmun thum an then i, a chang chang in mei pek a si ti asi.

Factory atamdeuhnak hmun ah cun, zingka 8 in zanlei 5 tiang electric an pek hna lai ti a si.
Privet sikhan le sizung hna ah, zan 5 in 11 tiang electric an pe hna lai lo.

Tulio caan ah hin, electric a tthat lo tuk caah, meiseh (generator) a zuar mi pawl an i keih ngai ti a si. Yangon khua hi Kawlram zate in electric an hman mi i 60% hi Yangon ah hman a si ti a si. Lamkip le sang kip ah meiseh mawngh thawng lawng te theih a si.

Kawlram ah hin hydro-power electric sehzung tuah cuah mah mi 22 aum i tuahrih ding mi 15 aum ti a si. A tu an tuah cuah mah mi Yeywa hydro-power electric hi a dih ah cun, electric thazang tamdeuh hmuh khawh a si lai ti asi. (Ref: 7DayNews Vol. 7. No. 39)

Kawlram a fuhmi Chaklei Korea ram in ralzam hna

December 2, 2008 ni ah khan Chaklei Koria ram in a rak zammi ralzam minung hleikua hna cu Shan ram Tachilake ah an tleih hna. Kawlram chung ah a ningcang lo in an rak luh ruang ah kum hnih - thum cu thawng an thlak hna lai ti a si. 

Cu minung 19 lak ah cun 15 cu nu an si. Biaceihnak an ing a hau lai i immikareson nawl le dan ning in dantat dawh an si, nain zei dik an cang te lai theih a si thlu rih lo.

Chaklei Koria ram hi communist cozah nih mipi an serset ngainak ram pakhat a si. An cozah that lo ruang ah kum chiar in minung zarenglo cu an ram chuahtak in ramdang ah ralzam an si hna. Mah tiin ram kip ah a vakvai mi ralzam hna caah thlanglei Koria rammi hna nih Thailand, Mongolia le Russia ram hna ah ralzam idornak hmun (Refugee Center) serpiak hna ding ah an timh tuah lio a si. 

Kawl ram khuapi Rangoon ah a um mi Chaklei Koria palai zung cu 1983 lio ah bomb in an rak puah hnawh bal caah, Chaklei Koria ram le Kawl ram hna an i pehtlaihnak kum saupi chung a rak cet. 2007 kum ah i remnak a thlithup in an tuah than. Kum 2008 chung zawng ah hin ram hnih in an i leng kai ngai ti a si. Mah hi tin thil sining a um lio ah hin Kawlram ah a rak panh mi Koria ralzam hna cu zei tin dah bia an ceih te lai theih a si rih lo. (Ref: Reuters-Yangon )


Friday, December 19, 2008

Japan nih Kawl rammi Refugee a lak hna lai

Thailand ah aummi Kawl refugee (Karen refugee) 30 hna cu Japan cozah nih an ram ah umter ding ah an lak hna lai. Japan hi kumkhat ah refugee tlawmte lawng ala mi ram asi. 12, 24 tibantuk lawng in kumkhat chung ah alak tawn. Atu ah ramdang aphan ciami  refugee an lak mi hi avui khatnak a si.

UNHCR nih ramthumnak ah pemnak program cu kum 2005 in biatak tein Kawlram mi caah an tuah piak hna i, cu program cun Kawlrammi refugee 38000 cu ramthumnak ah an pemter khawhna. 

Thailand le Kawlram ramri ah Kawlram refugee 120000 hrawng an um ti asi. Refugee camp lawng te 9 aum ti asi.

Japan cozah lei in Prime Minister Taro Aso le UNHCR lutlai Antonio Guterres Tokyo ah an i tawn khawh in,
 mah hitin Kawlram mi 30 laknak ding ah khua an khan khawh mi hi asi. (Ref: Burnei Times )

Thursday, December 18, 2008

Obama, Person of The Year (2008)

Time Magazine nih Barack Obama cu " Person of The Year ( 2008 ) caah a thim.Time magazine nih a thimning ah US Treasury Secretary Henry Paulson, French ramhun Nicolas Sarkozy, Gov. Sarah Palin le Tuluk muvi director Zhang Yimou nih runner-up an tlaih. Zeitin an thimning, theih a duhmi nih a tanglei ka thilmi khi rak hmet te u. mah hi ka hin Video in vun zoh uh

US tuanbia a thlengtu le a tialtu, US tuanbia ah a hmasa bik minak ramhun a tuan ding, US tuanbia lawng si loin vawleicung tuanbia zong a thlen lai tiah an ruahmi pasaltha a si. Minak a si nain iang a ngei. Dr.Martin Luther King chunmang a tlintertu ding, John F.Kennedy le Abraham Lincoln he an tahchunh ttheu. Atu lio US ram lawng si loin vawleicung minung lakah a laar bikmi a si. Atu lio US ram le vawlei pumpi in sipuaizi tlak a timh hnik caan bantuk ahcun hruaitu tha kan herh hrimhrim ko. (Ref: Laiforum: December 19, 2008 by Salai Lairamthang)


Wednesday, December 17, 2008

Sung Tin Par va angei cang lai

Lai miphun Kawlram minthang hlasak thiam Leng Sung Tin Par cu kum 2009 ah va angei cang lai tiah Yangon khuachung cazual pakhat asimi 7DayNews nih Vol 7, No. 38 nih a chim. A vapa ding cu Japan ah sianghleirun akai cuah mahmi, Engineering acawng cuah mah mi Lai miphun, khrihfa asi tiah aa tial. An hngak chia te in aa thei thing mi le aa daw thing mi an si ti asi. Ithihumnak ding caah timhtuahnak an tuah cuah mah cang ti asi. Nai te ah khan Sung Tin cu Japan ah zarh hnih chung ava tlawng ti asi. (Ref: Planet: News )

Lai leng dawh, hlasak thiam Sung Tin Par cu, amiphun Lai miphun nih siseh Kawlram pi minung thawng tampi nih siseh, kan uar ngaim hlasak thiam minthang pakhat asi. A nih hi Lai hla asak ah siseh, Kawl hla asak zawng ah siseh dawh te le rem tein asak khawh dih. A aw asang i, ngeih anuam, mi lung ahlip hlauter ngai. Lungleng mi hla asak ah le a aw rau attha i mi lungthin a suk khawh ngai. Kum2008 chung ah tuah mi Mautam bawmhnak caah thawhlawm kawl piaknak ca zawng ah heh tiah riliral vun pet in Malaysia, Thailand le Singapore ram hna ah miphun le ramcaah acaan le a thiamnak aa pe chan kho. A hnu bik ah December 14, 2008 ni ah Malaysia ram Kuala Lumpur ah a hawi le San Pi le Zam Nu he tiin Dr. Kyaw Win ( May Flower Bank ngeitu thing) hna tiin an rak phan i, Kuala Lumpur Baptist Church ah hlasak thangthatnak le Pathian bia chimnak an ngei. ( Meifar )

Kawlram ah GSM SIM kaat man fawi deuh in an zuar

Yangon le Pegu khua hna ah December 13, 2008 ni thawk in GSM handphone ah hman khawh ding mi GSM prepaid card timi zuar hram an thawk. Cu hlan ah cun GSM hman khawhnak ding ah hin Kawlram phaisa in kyat 300,000/ hrawng a rak hau. Nain, nai i an vun chuah thar mi cu card pakhat ah FEC 20.00 lawng a si.

Yangon khua ah cun Mr. Fone Telecom Center nih FEC 10 man le 20 man tiin an zuar lai. FEC 10 man cu zarh hnih chung lawng hman khawh asi lai i FEC 20 man cu thlathum chung hman khawh a si lai. Thlathum ca cu, Kawlram phaisa in kyat 20,000/ hrawng lawng asi. Nain hi GSM card hi thlathum chung lawng chawnh khawh asi i, thlakhat chung ah hman dih hrim hrim ding ti ( hmanthlak: FEC 10 man )a si. Hman lo le i sungh khi a si hnga. (Ref: Plannet: mobile quoted from TheVoiceWeekly (Vol. 5, No. 8)

Phone card i cawk tik ah GSM number 09444 in ai thawk mi phone number ngah asi lai i, digit number 10 (biana ah 0944400011...tbtk) in number i tleih asi lai. Mah hi phone number a pawinak cu thlathum hman khawh in anumber athar i thlen lengmang ahau lai ti asi. Phone card i cawknak ding ah cun hmatpungtin, ram dang mi caah passport langhter ahau ti asi. RFA nih a chimnak ah cun Pegu khua i an zuar mi hi cawknak ding caah puaisa ahau ti asi. Puaisa in cawk a si tik ah thawng kul man cu thawng sawmthum deng ah aa chuah ti asi. (Ref: RFA)

Nain, nikhat nihnih a hmang cang mi Yangon i pakhat meifar Cazual nih ahal tiik ah, "Hman awk cu attha ve ko, nain SMS kuatkhawh asi lo. Cun, balance, phaisa zeizat dah ka hman cang i zeizat dah atang timi zoh khawh asi lo USD$ 2000 cent tilawng alang peng, cun hri-phone pawl in auh tik ah angah hua ha rua lo.... vui hnih hrawng ka test i angah bak lo.." ati. Mah hitin, GSM SIM card athar man fawi ngai in an vun zuar caah hin ahau paoh hand phone body i cawk cio an duh cang caah, Kawlram ah arauh hlan ah handphone man akai lai tiah ruah asi.

Monday, December 15, 2008

Bush Kedanh in Cheh Atong!!!( hot news)

US ramuk George W. Bush cu Iraq ah thawng thanhcia lo in akal i Iraq Prime Minister Nouri al-Malikihe nizan Zarhpini December 14, 2008 ah khan conference an tuahnak ah, Iraq thawng hlat pa pakhat nih kedanh in achek.
<----- Hiti hin acheh ko hih!! :)
Goodbye Kiss...Ava mak dah .....
A cheptu hi Iraqi television i thawnghlat tu journalist Muntadar al-Zaidi asi. A cheh lio ah hin "this is a goodbye kiss from the Iraqi people, dog," tiah aau pah an ti. (ref: BBC)


<---- Ai phet
Ralkap penson ciammam!! phet a
thiam bak. Alu zawn ah khen dawh sinain, aa phet khawh. BBC nih chimnak ah cun a nawlh chap rih ti. A kedan pah
nih bak in a cheih. Avui hnihnak ah cun "This is for the widows and orphans and all those killed in Iraq." Nu hmei, ngaktah hna le Irak ah athi mi hna caah" tiah a au an ti.




<----- Achep tupa
Bush nih cun "Neh sawh ah ka rel lo. Irak i thawng hlat pawl hi nan va mak dah ( terrible ), tih nan va nung dah ati." Cun Ani i, "Atu aka chehnak kedanh kha number (10) asi" tiah capo in a chim ti asi.Mah hitin achep tupa cu antleih cawlh i aleng ah an kalpi cawlh ti a si. (Ref: BBC)

Bo Mya fapa Naypyidaw ah ruahlopi in akal

KNU hruaitu lutlai thing tleicia General Bo Mya i fapa hniang ralbawi Saw Nay Soe Mya cu December 12, 2008 ni ah khan Thailand ram Bangkok airport in Yangon..cun Naypyidaw lei ah akal tiah thawng theih asi. Zeiruang set ah akal tihi theih khawh asi rih lo. Saw Nay Soe Mya hi Bomya fapa pali lakah ahniang bik a si. Anih hi KNU ralkap batallion(202) ah ralbawi atuan cuahmah mi asi. Mah tiin ruahlopiin akalnak kawng he pehtlaiin KNU AS nih achimnak ahcun " Naypyidaw tiang aphan tiah thawnpang kan theih.....Amah lawng asi. Anu sinah cun phone achawnh ko...Zeiruang ahdah akal, aho he dah ankal timi thawngpang cu kan thei kho rih lo"tiah achim. KNU hruaitu thing Bo Mya le annu Sayama Naw Lar Phaw hna nih hin fapa pali le fanu pathum an hrin hna i Saw Nay SOe Mya (Taylay tizawng ah an auh) hi paruknak asi. Anu Sayama Naw Lar Phaw cu tulio KWO timi Karen Women Organization i lutlai asi. (Ref: The New Era )

hamthlak Bo Mya fapa Saw Nay Soe Mya

Sunday, December 14, 2008

Kawlram kong ah UN Palai an chiahmi a thi

Kawlram kong ah UN nih a hlei in palai an chiahmi Indonesian former foreign minister Ali Alatas cu 11 December 2008 ah Singapore ah a thi. Kum 76 a si mi Ali Alatas cu Singapore ah kumkhat chung sii a thlop hnu ah lung zawtnak in a thi tiah thawng an thanh.

Ali Alatas cu 1988 le 1989 ah Indonesia foreign minister rian a rak tuanmi a si. Kan hnu August thla ah khan Kawlram ah a rak tlawng i Senior General Than Shwe he an rak i tong. Kawlram ramkong ah a thlen khawhnak ding ah UN GS hlun Kofi Annan nih rian a rak pekmi pa a si. UN h epehtlai in Indonesia foreign minister le Indonesia President Susilo Bambang Yudhoyono i ruahnak pe tu a rak si.

Ali Alastas ruak cu Singapore in an ram ah an kirpi cang i a ruak cu Indonesia i raltha upatmi ruak vuinak hmun ah vui ding in Indonesia cozah nih thawng an thanh. (Ref: BBC-Asia-Pacific )

Saturday, December 13, 2008

Ni Vun fanu Sandar Win a luat

Ni Vun ( Ne Win) fanu Dr. Sandar Win cu Kawl ralkap nih kum 6 chung thawng an thlak hnu ah an thlah than. Kum 2002 lio ah uknak lak an timh tiah ralkap nih an zumh hna caah a vapa le a tta le pa hnih cu Kawl ralkap nih tha lo tein an thah hna. Mah khawh cun a inn ah kan pi Aung San Sukyi bantuk in thawng an thlak ve. A nih hi ralkap sibawi arak tuan tawn. 1988 buainak deihter ding ah arak tang ngai mi a si ti a si. 1988 buainak a dih khawh in sipuaizi tuah in aa la i, vawleicung ram tam ngai ah hotel, dawr hna le sidawr hna tam ngai a tuah. A pa Ni Vun cu Kawl ram tuanbia ah roling in mipi nih huatmi uktu pakhat arak si. 1962 kum lio ah ralkap thazang hmang in Kawlram uknak cu alak.  Daw Sandar Win an thlah mi kawng hi Kawlram cozah nih cun zei thawngpang hmanh an thanh lemlo ti a si. 

Malaysia ah Lai miphun i pumhttinak

Malaysia ram Kuala Lumpur khuapi ah aum mi Lai miphun khrihfa hna nih avuikhatnak bukip ipumhttinak cu nihin December 13, 2008 ni ah CCF biak in ah an tuah. Minung 900 renglo an phan kho, zanriah rawal dum ttinak zawng an ngei kho tiah thawng kan theih. Zinglei suimilam 10:30 in an thawk i chun hnu tiang an tuah. Hlasaknak phun phun, Pathian  bia chimnak tiin pumhnak caan hman a si. Malaysia ah aum mi Lai 
miphun asimi ipumhnak fellowship dang dang cio in an rak chuak cio hna. Zophei, Senthang, Lautu, Mara, Matu, Hriphi khua fellowship hna le CCF pumhnak ttin fonh mi asi. Mah hi fellowship tamdeuh hi Lai holh (Chin-Hakha holh) a hmang kho dih mi fellowship an si dih. Falam fellowship pahnih, Tedim pumhnak, Zomi pumhnak, Dai pumhnak, Mindat pumhnak tbtk...hna adang an um ve ko nain, nihin combine service ah hin an rak i tel ve kho lo.
'The First Chin Christian Assembly' cu nihin(December 13, 2008) ah tlamtling te in kan tuah khawh. Tlaih khih tam lio caan a si ko bu ah Pathian nih a kan ven i Civui a zawh khomi hi minung 900 renglo kan si. Mino hna nih Hallelujah Chorus hna an kan remh piak i kan i lawmh tuk ah kan mitthli a ha cio dih.  Senthang, Lautu, Zotung, Mara, Matu, Zophei, Hriphi le CCF fonh in fellowship dihlak nih kan tuah ttimi Civui a si. "Pathian kan sualnak kan ngaithiam law, hmailei kar kan hlannak ah thluachuah kan pe ko" tiah Civui thlacamnak kan ngei i cuticun kan tlangtar a simi "Bawipa kan cung i aa lawmh ahcun..." (Nam. 14:8; Jos. 24:15) timi cu Rev. Ni Luai le Rev. Chan Ling nih phung an kan chimh. Solo, duet, action songs, hlaremh, le Praise & Worship hna nih kan lungthin a daihter ngaingai. Tutan kan Civui cu Xmas kan hman zong a si chih fawn. Pathian nih sunparnak co ko seh! Lawmhnak he Pathian thangthat bu in" tiah CCF pastor Rev. Lal Pek Lian nih a chim. (Ref: Laiforum Mail Dec 13, 08)

Thursday, December 11, 2008

Yangon Tamwe Ingkanghnak

December ni 10 ah khan Tamwe Yuhzana Plaza pawng ah nu pakhat le pakhat inn kangh ruang ah anthi ti asi. Nungak nu cu inn chung ah meikhu nih azelh dih i cuticun athi ti asii, tlangval pa belte cu inndot 4 cung in azuang i cuticun atthi ti asi. Rangoon ah cun electric mei aa rawk lengmang i, cuzan zawn ahcun electric ara lo tiasi. Electric ratlo zan asi caah phazawng dan hmang hna sehlaw cuticun phazawngdan in mei kang seh law adawh ti a si. Aruang cu fiang in theih thlu asi rih lo. (Ref: DVB)

Inn Rang ah Kawl internet thawnghlat an sawm ve

Kawl holh in thawngpang atial tawnmi thawnghlattu Maung Yit cu December ni 10 Nuhrin Covo Ni kum 60 tlinnak tuahnak hmun Inn Rang ah an sawm ve. Anih hi 88 sianghngakchia pakhat asi. Api le pu hna hi catial thiam an rak si. Tu tan US president nih athimmi hna ah hin Sudanram Dafur, Kawlram, Tuluk, Cuba, Blaruz, Izip, Iran miram hna in Blogger pawl le maivan inn asermi pawl an itelhna tiasi.

(Ref: RFA/Burmese )

Tuesday, December 9, 2008

Vawleicung ah angan bikmi Kawhra(sweet potato)

Lebanon ram Tyre khua ah aummi lothlo pa pakhat nih alo chung ah khuaruahhar in alianmi Kawhra(sweet potato)ka hmuh tiah AFP thawnghlet hna sinah achim. Vawleicung minthang rekhawt tuahnak Guiness Records ah aa tel kho ve lai tiah cupa nih cun ruah channak angei. Cu kawhra cu 11.3 kilos (24.9 pounds) arit. Cu lothlopa amin cu Khalil Semhat ti asi. Mah bantuk thilmak pakhat alo chung ah ahmuh caah cu lothlopa cu aa uang tuk hring hran ti asi.
(Ref: Yahoo News)

Monday, December 8, 2008

Kawlram thawngpang khawmhsut

Zarganar le Nay Phone Latt RSF laksawng an pek hna

French ram ah hram a bunhmi RSF ramri thleidannak a ngeilomi thawnghlattu hna buu nih 2008 kum caah Computer internet hmangin nuhrin covo a aupi mi cyber-dissident an timi Bloger laksawng cu copo saihthiam Zarganar le Nay Phone Latt hna sinah an pak hna. Nikum September thla chungah phungkii pawl hruainak in cawlcanghnak an rak tuah mi le Nargis thlichia nih harnak a pek mi hna bawmhnak ah an cawlcanghnak a tuah mi hna upat peknak caah hi laksawng hi kan pek hna tiah, "RSF buu nih an chim. 2008 kum ah RSF laksawng an pekmi hna lakah cyber-dissident an timi blogger laksawng lakkhawh ding ahhin cozah nih thawngpang theih khawh lo dingin an phih lio ah mipi nih zalong tein thawngpang an theih khawhnak ding caah aa zuam mi 40 an thim mi hna lakah mi 10 hna cu hi laksawng co dingah thim mi an si. Hi hna lak ahhin Zarganar le Nay Phone Latt hi an i tel ve. Hi laksawng hi Zarganar hawipa Ko Htin Linn nih a aiawh in a lakpiak hna. Zarganar hi 59 kum thawng an thlak i, Nay Phone Latt kum 20 le cheu chung thawng an thlak liomi hna an si. (Ref: VOA)

Banki-mon kawlram a kal than lai lo

Kawlram chungah ralkap cozah a hrem mi hna luatnak caah tiin vawleicung ram hruiatu hlun 112 nih kawlram ah kal dingin UN Gen-Secretary Mr. Banki-mon sinah an nawlnak cu Banki-mon ka kal kho rih lai lo tiah December 3, 2008 ni ahkhan a leh hna. Hiti'n Banki-mon nih kal a duhlonak a ruang cu a phichuak hnagk in ruahchannak a umlo chung cu ka kal lai lo tiah, " Banki-mon nihcun a chim." Hi forhfialnak a ngei mi hna lakah hin Norway ram uktu hlun a simi pa nih Banki-mon cu phone in a chonh hna pinah a ca chungah kawlram chung ah ramkhelrian ruangah thawngtlami vailte an luatnak dingah kawlram ah UN General Secretary pumpak kal a herh ko tiah a nawl chih.

General Maung Oo biathli a lengah a chuak

Kawlram chung humhimnak le daihnak caah tuanvo ngeitu lutlai a si mi Home Affiar Minister General Maung Oo nih a chim mi bia cu Mizzima nih mipi theih in an thanh hna. Nikum September thla hnu lei ah zeidah kan tuah ti ahcun kan tuahserhnak vialte hi vawleicung ram vialte nih a diklomi tuahserhnak a si caah vawleicung upadi (phunghram) nih a duhlo tiah an ti. Atu lio vawleicungah ahhin ralkap nih a ukmi cu Pakistan, Sudan, Kawlram hna lawng hi an si i, cu ahcun kawlram hi a zualbik kan si a ti. Kawlram chungah dohdaltu vialte cu ramchung humhimnak lei tuanvo a si caah Palik le ralkap thazang karhter in a herh ahcun a mah pumpak zong nih a hmun ah kal in raldohnak leiah a herh mi thilri hna le meithal kuanzen vialte cawkchap ding dirhmun ah kan um tiah a chim. A ralai mi hmai kum hnih caah timhcia tein um dingin a mah hruaimi ramchung humhimnak lei `uanvo a si zia le lamhruaitu an si zia a chim. Ralkap cozah nih a ngih mi department 4 hna i an rian cu upadi(phunghram) a tlak mi a si i, a si khawhlo hnu lawngah department lutlai nih a theih tawn. Department chungah a um mi nu hna nih an biathli he an thei lo tiin a chim. Zarhkhat chung `uan hnga dingmi a rian hi zingka 5am ka tho i, a dihlak in ka tuah dih a ti. Zarhkhat chung `uan ding rian zingka tein a tuah dih khomi vuanci hi cu kawlram lawnglawng nih a ngeih lai ti usihlaw kan palh men lai lo. (Ref: Mizzima)

Aung San Suu Kyi a dam lio a si

Kawlram ah Democracy a um khawhnak caah tiin lutlai a si mi Aung San Suu Kyi cu a tu lio hrawng hi a mah zohkhentu siibawipa nih a caan hman tein a zohkhen tiah, mit in a hmutu hna nih December 4, 2008 ahkhan AFP thawngca an chim. Suu Kyi zohkhentu siibawi Tin Myo Win le a mah tangah a tuan mi hna cu December 3, 2008 ni zinglei sangah Aung San Suu Kyi umnak leiah an kal i, suimilam 4 an ruah hnuah an chuak`han ti a si. Daw Suu hi thlakhat voikhat in a ngamdamnak zohter ding a si tiah NLD biachimnak nawl ngeitu U Nyan Win nih a chim. Aung San Suu Kyi hi a inn ah an chanh tawn mi rawl ei duhloin a um hnu, September 14, 2008 ahkhan a siibawi Dr. Tin Myo Win nih sii a a rak rawnpiak i, hi hnu lawnglawng ah Aung San Suu Kyi nih a lengleiin an pek mi rawl hna hi a rak ei `han. Atu lio te hi a dam tiah thawng theih a si. (Ref. AFP)

Tuluk le Kawl ralkap i hawikomhnak an karhter

Kawlram nih a siangpahrang bantuk in a zoh mi Tuluk he ralkap lei i hawikomhnak kan karhter tiah, "Ram pahnih ralbawi hna cu kan November 30, 2008 ahkhan hnatlaknak an tuah hna. Tuluk ram ralbawipa Chen Bingde le Kawlram leiin Thura Shwemann hna cu ram pahnih ralkap hna lakah i hawikomhnak karhter ding le i tlonkai dingin hnatlaknak an tuah cang tiah,"Xinghua thanhca nih a `ial. A ralai mi 2010 kum kawlram i thimnak cu kan tuah laitiah, 'Senior General than Shwe nih Naypyidaw ah a chim hnu tlompal ah a tu bantuk in Tuluk le Kawlram ralbawi hna hi i hawikomhnak karhternak caah fehternak an ngeih hna.(Ref: Xinghua)

Mawlamiang bazar mei nih a kangh

Mawlamiang a tang bazar pi cu December 1, 2008 ni ahkhan mei nih a kangh caah vutcam le meivap ah an cang dih ti a si. Hi bazar hi (sipin) pawl nih a luanciami kum ahkhan remh`han dingah an rak ti cangmi a si i, khuachung upa pawl nih an rak nawl hna caah mahtin cun an hmang rih mi asi. Atu mei nih a kangh mi hi timhlamhnak ngeih in tuahmi a si `heo lai, tiah mitampi nih lungrumhnak an ngeih hna ti a si. Aruangbik cu hi bazar hi hitin meiinan khangh hnalo a si ahcun cozah lei nih an remhthan kho ti lai lo caah a si. Mei kangh hram aa thawk ka hrawng ahhin mipi chuahhnawh lo dingin an khap hna i, mei mit khawh a si ti lo hnuah mei hmit dingin nawl an pek hna ti a si. Cun, mei hmihtu motor (Fire service motor) an auh len zong nawlngeitu hna nih an rak thlah duhlo i, a hnu ah ti i ken loin pakhat a ra ti a si. (Ref: RFA)



Obama nih hruaitu thar a thim hna


America President thar Obama nih a mah nih a hruaimi cozah thar ah ramleng lei tuanvo latu ding le ramchung humhimnak caah tuanvo latu ding hna cu December 1, 2008 ni ahkhan rian a khinh hna. Amah he thimfung cuhnak ah a rak i zuam mi Hillary Clinton cu ram leng lei tuanvo latu ding (ram leng vuanci) ah a thim i, W. Bush nih humhimnak caah tuanvo a rak pekmi Robert Gates cu amah rian ah hmunter a si tiah, "Obama nih thawngpang hlattu hna sinah chim fiannak a ngei. Robert Gates hi W. Bush hruai mi cozah nih humhimnak lei tuanvo an rak tlaihter cangmi a si. Obama nih a rak chim tawn mi ning tein a hmunlomi vawlei ung ahhin van i thar chuah than dingin a caan a cu cang i, atu kan thim thar mi America hruaitu hna hi kan ram hruainak ah a biapi ngaiin hmailei a tlik hmasa ding an si, tiah a chim. Kan ral hna kan tei hna i, kan hawi le bawhchanh kho dingin ka si ning vialte hmangin kan tuan lai i, kan hawi hlun a si mi hna he i hawikomhnak thar fektein ngei`han dingah kan i timh tiah, "Obama nihcun a chim. Hi lawng siloin kan mipi humhimnak caah raltha in hmailei kan fawng chin lai i, kan ram chawlehthalnak ah fektein kan dir lai, tiah a chim. Kan nih cu vawleicung pi caah mei ceu hmuhsaknak/langhternak kan si lai i, vawlei cungah kan thil ti khawhnak cu voikhat kan zohter than hna lai tiah uanthlar ngaiin a chim rih. Cucu a dikmi Democracy phunghram langhternak le fektein kan dir ko ti langhternak caah a si a ti. Hiti'n America thil tikhawhnak a sangkhunnak cu America nih vawleicung ram kip ah a sermi thilri a kuat khawh mi hi a si tiah a chim rih. Obama nih Hillary Clinton cu ram leng vuanci ah a thim mi hi America ramhun thimnak ah a um bal rihlo mi a si caah chingchiah awktlak ngaingai a si fawn. Hillary cu America caah lamsialtu thar a si lai i, kan hawikom a simi ram hna he i chonhbiaknak caah a tharin kar a hlang khotu ding a si tiah,"Obama nihcun a chim." Sihni nganbik ah Eric Holder cu a thim i, Janet Napolitano cu ramchung humhimnak leiah tuanvo latu dingah thim hna dingin kan i chiah chung hna i, ti lei ralbawi penssion a hmuh cang mi James Jones cu ramchung daihnak caah a mah ruahnak cheutu le Susan Rice cu UNO lei ah palai thlah dingin kan chiah chung canghna tiah a chim. Obama hi 2009 kum January 20 ah Bible he chiahserhnak ngeih in biakamnak a tuah hnuah an ram uk hram a thawk te lai. (Ref: BBC)

Sunday, December 7, 2008

U Thant Kumza tlinnak Milubenh UN nih an chuah lai


Ara lai mi 2009 January 22 ah kum 100 a tlingding mi UN GS hlun U Thant philhlonak milubenh phunthum kan chuah lai thiah thawng an thanh. U Thant mui in chuahding mi USD 0.94, Switzerland tangka CHF 1.30 le Euro tangka EUR 1.15 man milubenh vialte cu 2009 February 6 ah kan chuah lai tiah United Nnation sataih lei riantuannak in thawng an thanh.


Cu bantuk in Secretary-General of the United Nations a tuanmi lak ah GS a voithumnak a tuanmi U Thant milubenh an rak chuah bal lo. UN GS kumza tlinnak ah hmasa bik milubenh chuahmi a si lai tiah New York um Kawlmi milubenh a khawmmi pakhat nih a chim.


U Thant a thih lio hi Kawlram cu Newin uknak Burma Socialist Programme Party nih a rak uk lio a si. Newin cozah nih thathi in an rak don lo le an rak vui lo ruang ah siangngakchia tiang in an rak buai. U Thant buainak ti zong in Kawl tuanbia ah min hngalh ngai mi thil ah a cang.
(Ref: Moemakha)

Saturday, December 6, 2008

Aleng Sianghlerun siangngakchia hna harnak an tong


Alengkai sianghleirun siangngakchia hna cu fimthiamnak lei vuanci order ruang ah sunghnak tampi an tong len. Sianginn kainak ca ding i thawhmi vialte cu la dih ko u, sinain an awnnak ding ah sianginn kai lawng si lo in practical tibantuk an tuah lo ah cun an hmak ningte in tuahpiak hna u tiah vuanci nih a chim tiah cachek tu saya/ma he a naihniam mi siangngakchia hna nih an chim. Aunghmat a hmu mi lawng awnter hna u, an awn deng zong ah awnter hna hlah u a ti tiah siangngakchia pakhat nih a chim. Sianginn kainak form pek a hnu mi cu tutorial tibantuk tuah ter hna hlah u, cun an hmak sawmnga a tlin lawng ah awn ter hna u a ti. Cu ti a si mi cu sianghleirun saya pakhat nih a hmanmmi a si ko tiah a chim. Naypyidaw fimthiamnak lei zung riantuanmi pakhat nih cun cubantuk cu a um lo tiah a al.

Yangon aleng sianghleirun zung an hal tik ah cubantuk chimnak nawl kan ngei lo, upa lawng hal awk an tha lai tiah an ti. Cu bantuk in thil a um tik ah sianginn kai 75% a tling lo mi caah harnak tampi a um tiah saya/ma te le siangngakchia hna nih an ti. Cu hlei ah cubantuk a um ding a si ah cun sianginn kai hlan ah an chimawk a si tiah an ti. Aleng sianghleirun ah cun cubantuk thil a um nain Institute of Medicine (1) ah cun cubantuk cu a um lo tiah siangnakchia hna nih an ti. Institute of Medicine (1) ah cun sianginn kai 75% a tling lo nain a awngmi an um ko. Cu lak ah Senior Genereal Than Shwe i a tu Nay Shwe Thwe Aung (Pho La Pyih) i a ngaknu Nay Chi Lyin Leh zong a tel tiah sii lei siangngakchia hna nih an theih.
(Ref: BMN)